وضعیت رشته علوم سیـاسی در ایــــران

در این مقاله سعی کردم به اختصار تحولات علم سیاست، مشکلات آن، عوامل مؤر بر پیدایی چنین وضعیتی را بررسی کنم. همچنانکه گفتم، حاکمیت نظامهای سیاسی خودکامه و فقدان فضای مباحثه و نقادی از یک سو و دوری دانشوران علم سیاست از مطالعه مستقیم جامعه ایرانی و نظریه‏پردازی بر مبنای نظریه‏های مربوط به سیاست و حکومت در جوامع غربی از سوی دیگر، از مهمترین عوامل انزوای علم سیاست در ایران است. انقلاب اسلامی ایران توانست جریان بومی‏گرایی را که پیش از انقلاب پا گرفته بود، تقویت و تشدید کند. اما از سوی دیگر به عللی چند از قبیل حاکمیت فضای انقلابی، تهدید موجودیت انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در دهه‏نخست انقلاب و مهمتر از همه حضور مستمر برخی عناصر فرهنگ سیاسی به جا مانده از قرنها حاکمیت ساختار سیاسی استبدادی در این مرز و بوم؛ علم سیاست نتوانست از موهبت فضای آزادانه مباحثه سیاسی و نقادی علمی به اندازه کافی بهره‏مند گردد و در نتیجه گذار آن از وضعیت بحرانی‏اش همچنان به تاخیر افتاده است. آنچه که حمید عنایت، بیست و چند سال پیش در باره وضعیت علم سیاست در ایران نوشته، همچنان صادق است: پیداست که علوم سیاسی به معنای درست این اصطلاح هنوز در ایران مراحل مقدماتی خود را می‏پیماید و تا مرحله پختگی و باروری، راهی دراز در پیش دارد. هنوز کوشش بسیار باید تا دانش سیاسی ژرف‏بینانه‏ای با بهره‏گیری از تازه‏ترین دانسته‏های بشر روزگار، و بر اساس شناخت خصوصیات سیاسی و اقتصادی جامعه ایرانی پدید آید و راهنمای کردار سیاسی شود. حصول این مراحل، گذشته از لوازم و مقدمات علمی، به امکان برخورد آرا و نظریات و برخورداری از روحیه شکیبایی و تساهل در برابر عقاید خلاف عرف نیاز دارد